مجله خبری مساجد

شاهکار معماری پارتی در زمان ساسانی آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد نوآوری گنبد میباشد. تالارها و اتاق ها درکاخ های ساسانی پوششی گنبدی داشته اند. گنبدها غالبا سنگی بوده میباشد که با به کارگیری از چوب کناره سازی می کردند و سطح مربع را به هشت و نهایتا به نیمکره گنبد می رساندند. اثر ها ارثیه زیرا قلعه دختر و کاخ اردشیر در استان عجم مدرک بر به کار گیری پهناور از تکنیک گنبد سازی کشور ایران پیش از اسلام میباشد.

همان گونه که پیش از این اشاره شد گلدسته مرتبط با معماری اسلامی میباشد البته گزینه شبیه آن در جمهوری اسلامی ایران گرایش ها می‌باشند. تمایل برخلاف گلدسته متعلق به بنای دیگری وجود ندارد و خویش به طور کامل غیروابسته میباشد که راهنما و پیام رسان بوده اند. مثل رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد تمایل استودانهای مرغاب ساسانی در استان عجم.

ایجاد کرد گنبد و گلدسته بعد از ورود اسلام به کشور ایران جزء جدای ناپذیر مساجد گشت.

در جمهوری اسلامی ایران ساسانی بیشتر آتشکده‌ها به طور چارطاقی و گنبد دار مدور بودند و همین مدل در ایجاد کرد مساجد جمهوری اسلامی ایران بکار دریافت شد و آن‌گاه مناره بر آن افزوده گردیده به صورت نمونه مسجد جامع اردستان.

بعد از ثبت اسلام در جمهوری اسلامی ایران مساجد گنبد دار ساخته شد. البته در معماری سلجوقی استعمال گنبد دو قالب، استعمال از فضای داخلی و پوسته فرنگی شگرف بود. گنبد داخلی نیمکره ولی گنبد فرنگی بیضوی و نسبتا نوک تیز جاری ساختن می‌شد.

سود گیری از خشت در تزیینات مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد و ایجاد کرد گنبد و گلدسته دارنده چگونگی بالایی بود و این تکنیک در کشور ایران ترویج یافت.

با تحقیق تاریخ معماری، فضای نصفه مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد بازی که از سه طرف بسته و از یک طرف گشوده بوده تراس می نامیدند. گاهی فضای واسطی میباشد دربین فضاهای گشوده و بسته گاه بدان بسیار عنایت داده میگردد و در فیض بسیار عریض و یا این که مرتفع میگردد و از بدور عرض‌اندام می نماید. حیاط ها معمولا در قاعدا مستطیل یا این که مربع یا این که نیم هشت اند، نمای آنان مستطیل صورت میباشد البته سقفشان گهواره ای با نیم گنبد میباشد . پیاده سازی آن براساس یک پایه میباشد . ادغام آن با نمای اطرافش به صورتهای متعدد جاری ساختن میگیرد و در هر اکنون تأثیر مهمی در مخلوط نما می‌گذارد.

این تأثیر، به ویژه رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد وقتی که حیاط؛ فضاهای مجاورش مخلوط می گردد و یک كل جداگانه را پدید میاورد، به خیر و خوبی مشاهده میشود. تراس معمولا در جوار ایوان و بر روی محورهای اساسی آن قرار می‌گیرد و به فراخو نوع سازه و یا این که محل استقرارش عملکردهای مختلف می‌یابد.

بیشتر بخوانید : تراس در معماری (حیاط در معماری سنتی کشور‌ایران)

ورودی در معماری سنتی
ورودی ها اتصال دهنده خارج و داخل سازه می‌باشند، و در معماری سنتی کشور ایران خاص و تمجید گردیده اند. ورودی بر حسب نوع سازه تغییر‌و تحول صورت میدهد اما معمولا معماری سنتی غامض ای متشکل از یک‌سری اطراف داراست. به گونه ای که مسیر جنبش آدم در آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد آن شکسته میشود. ورودی ها معمولا از یک سو در ، فضای مهم و یک یا این که یک‌سری دهلیز ساخته شده اند .

سردر ورودی ها گاهی طول پیدا می نماید و مشخصه ای برای سازه میشود . صورت قاعده فضای مهم ورودی ها اکثرا هشت ضلعی با شکلی در حدود آن مانند « هشت و نیم هشت » میباشد و بدین خیال و خاطر معمولا از سایر فضاهای سازه متمایز می‌گردد؛ ولی گاهی هم صورت مربع یا این که مستطیل پیدا می نماید. ورودی ها اکثر وقت ها در ساختمان های همگانی ، بر محورهای مهم سازه و در منزل ها در کنج های تراس قرار میگیرند.

ایوان منزل سابق اهل ایران یکی الگوی آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد بسیار کهنی در ساخت‌و‌ساز مسکن بوده و به صورت قابل مراعات ای در شهرهای متفاوت جمهوری اسلامی ایران آیتم به کار گیری قرار گرفته میباشد، فضاهای سکونتی با فایده گیری از تدبیرها مختلفی در حوالی ایوان (courtyard) صورت گرفته اند فیض این طریقه، به ایوان در معماری این کشور رده ویژه ای به آن داده میباشد.

لزوم مراقبت تمدن اهل ایران و اسلامی ایجاب می نماید بازگشتی اندیشمندانه به معماری منزل سنتی جمهوری اسلامی ایران گردد و از خصوصیات و عنصرها اساسی آن برای خلق و خوی شیوهای تازه از معماری مسکونی یاور با تکنولوژی تازه و مقتضیات روز بهره برد. یک کدام از عامل ها اساسی و تأثیرگذار در تکوین الگوی معماری ساختار فضایی میباشد، و ایوان منزل دیرین اهل ایران از عنایت ویژه ای در ساختار فضایی معماری رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد جمهوری اسلامی ایران شامل است.

تراس منزل زاینده نیروی راءس گراست. مرکزیت، اجزای به ظواهر گوناگون منزل را به هم لینک و پیوند می‌زند و از این طرز منزل را به كل واحدی تبدیل می نماید. می اقتدار اذعان کرد: به منزله روح منزل میباشد که در آن «گلشن پردیس » تجلی میابد و مرکزیت آن نوعی لینک و پیوند تنگاتنگ مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد با تک تک اجزای منزل را در‌پی داراست.

تجسم بصری و نمادین مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد « شمسه » ( خورشید ) رده مهمی را در هنر و معماری کشور‌ایران به خویش تخصیص داده و در زمان متمادی آیتم دقت هنرمندان قرار گرفته میباشد. این نقش در معماری خوارزمشاهیان دارنده مفاهیم نمادین فراوانی میباشد.

پیش از اسلام ، قرص خورشید نشانه دریچه ای بوده میباشد که روشنایی الوهیت از روش آن بر زمین روان می شد‌ه‌است.در نقش پر رنگ فروهر ، قرص خورشید در میانه دو پر و بال که در امتداد یکدیگر میباشند ، قرار گرفته که بیان کنده این مسئله است نقش قرص خورشید همپا دو پر و بال بر فراز ستونها و دیوارهای سنگی، محافظ افق و مستقل نگه داشتن اسمان از زمین بوده میباشد. در بیشتر اثرها هنر اسلامی نقش شمسه ( خورشید ) مشاهده میشود.

در عصر اسلامی نیز این رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد نقش دارنده معانی و مفاهیم نمادین فراوانی است. در هنر اسلامی نقش شمسه در اکثر هنرهای دکوری چه در اثرها مذهبی، مثل تهذیب شیت آغازین قرآن ، تزیین باطن و خارج گنیدها ، مساجد و … یا این که در دیگر هنرها مثل کتاب آرایی و … به وفور و آیتم به کارگیری قرار گرفته میباشد.

نقش شمسه با دقت به معنای سوره ۲۴ ، آیه ۳۵ قرآن مهربان : « الله روشنایی السماوات و الارض » ، تحت عنوان نشانه ، به الوهیت و فروغ و وحدانیت اشاره داراست.

سابق ترین نقش شمسه با تکرار اسم «محمد»(ص) که در اثرها تزئینی معماری خراسسان قابل ردیابی است نقش در تزیینات مسجد ملک زوزن خراسان به طور آجرکاری با تلفیقی از کاشی لعاب دار فیروزه ای رنگ در درون یک شمسه کارشده میباشد.. نجم الدین رازی در وصف روشنایی تابناک رسول اسلام او‌را « خواجه آفتاب عالمیان » می نامد. صورت دایره وار « میم » احمد و محمد آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد نیز آیتم اعتنا اکثری از شعرا قرار گرفته میباشد.

با ورود به زمان قاجار ساخت ترکیبی مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد مسجد و مکتب اکثری را می اقتدار مشاهده کرد طهران ، پایتخت قاجاریه، دارنده مدرسه ها اکثری می شود که بیشتر آن‌ها دیگر تنها مکتب نبوده و هر یک به طوری با فضای نیایشی مخلوط گردیده اند ایجاد کرد ترکیبی مسجد، مکتب در و دیگر شهرهای والا مجال قاجار مانند اصفهان، کاشان و قزوین نیز به چشم میخورد.

حکومت قاجاریه، با وجود تظاهر به دینداری و رابطه برقرار کردن با علما، نتوانست به حکومت خویش جنبه مذهبی ببخشد. مدرسه ها فقاهتی درین عصر نسبت به عصر صفوی رونق کمتری داشت با توسعه و گسترش ارتباط ها اقتصادی- سیاسی کشور ایران با کشورهای اسلامی رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد در‌این زمان قضیه شناخت با فرهنگ وتمدن و فرهنگ وتمدن اروپایی آماده شد. « تأسیس مکتب دارالفنون و نشر نشریه، از اقدامات اساسی عصر حکومت قاجاریه میباشد. مکتب فوق، اول سعی فرهنگی دولت در جهت تأسیس مکتب ای برای یاددادن و تربیت متخصصان به شمار می آمد.

نقط ی اوج تکامل گشایش فضایی در عصر ی قاجار به چشم می‌خورد. تکامل سیلان و گشایش فضایی در مدرسه های این عصر به طور دورازشوخی ارتقاء یافته میباشد. راهکار های بکار گرفته گردیده برای ساخت‌و‌ساز گشایش و سیلان فضایی، چهار یا این که هشت مهتابی میباشد ( حیاطک ) آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد که در طبقات بالای مکتب ،مسجد به چشم میخورد . طبقه ی همکف مسجد سید اصفهان کارکرد مسجد را دارااست.

و شبستان های زمستانی و تابستانی در سه سوی تراس مکان گرفته اند. حجره های مکتب بر روی شبستان های شرقی وغربی تشکیل شده اند . چهار مهتابی ( فضای حیاط مانند فارغ از سقف ) در جلوی حجره ها قرار دارا هستند. این مهتابی ها نوعی فرورفتگی های تبارک ساخت‌و‌ساز کرده اند که روءیت کرد کاربر را به عمق دور و بر اعتنا میدهد.

مجموعه ورودی
تیم ورودی گلشن پهلوان‌ پور دربرگیرنده ساختمان بلند،اصطبل و کاهدان میباشد. تزیینات ساختمان بلند همچون تزیینات زمان زندیه میباشد و از مصالح ساکن همانند آجر در تشکیل داد آن استعمال کرده‌ اند.
یک کدام از نکات دیدنی‌ اعتنا سه بنای ذکرشده این میباشد که تزیینات روی آن با تزیینات بناهای زمان زندیه انطباق داراست در حالی‌ که ساختمان بلند در عصر قاجاریه ساخته‌ شد‌ه‌است.
ساختمان کوشک یاشربتخانه
کوشک (شربتخانه) زیباترین بنای جان دار در گلشن میباشد که در طول قاجار و در دو نیم‌طبقه ساخته شد و دارنده نصیب‌ های مختلفی نظیر آبگینه‌ منزل و سالن مهم میباشد.
آب روان در گلشن پهلوان‌ پور از تحت این سازه گذرمی‌نماید و بعد از آن به بقیه نصیب‌های گلشن می رسد. در بالای کوشک نیز مانند بقیه بناهای ساخته‌ گردیده درین بخش ها، بادگیری جای‌دارد که نشانه میدهد به‌احتمال زیاد این قسمت از گلشن، فصل تابستان‌نشین بوده میباشد.
در کنار کوشک، بناهای دیگری نظیر مطبخ، خزینه و انباری جای دارد که گفته می شود با حفاری‌ های ایفا‌ گردیده در سال‌ های اخیر به‌ دست آمده‌ اند.
بنای زمستانخانه
دو‌مین ساختمان اساسی گلشن ،زمستانخانه بنا شده در نصیب غربی میباشد که در عصر پهلوی به گروه اضافه شد.
به عبارتی‌ طور که از اسم سازه پیداست، از این جای جهت اقامت در روزهای سرد سال به کارگیری می‌کردند. زمستانخانه در یک طبقه ساخته‌ گردیده و نصیب‌ هایی مثل اتاق نشیمن، انباری، تنبی و مطبخ را دارااست.
کارخانه‌ های قالی‌ بافی، ریسندگی، اصطبل و انبار

کاروانسـرای حاج صفرخان به عنوان مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد مثال کاروانسراهای تجاری میباشد که از حیث حجمـی بنـاء به صورت مکعب مستطیل می باشـد.
موقعیـت، شـکل و مقـدار زمیـن کاروانسـرای حاج صفرخان همدان موجـب شـده کـه سـاختار آن از خصوصیت هایـی خـاص برخـوردار باشـد. آن چـه کـه قبل از هر چیز در نگاه در آغاز جلـوه می نمایـد، ساختار کلی و نقشـه کاروانسـرا میباشد
شـکل نامنظـم زمیـن آن، تـلاش معمـار را در جهاتـی مـحـدود نمـوده میباشد. البته در کنـار ایـن سـاختار و فـرم زمیـن ، رعایـت اصـول معماری اهل ایران در تنظیـم و تأكيـد بـر انتظـام ایوان مرکزی کاروانسـرا مـورد توجـه و تأكيـد معمـار قـرار گرفتـه میباشد.
جهت گیـری کـلـی کاروانسرای حاج صفرخان، حجـم شمال شـرقی – جنوب غربی اسـت.
حیـاط کاروانسـرای رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد حاج صفرخان دارنده نقشـه ای مربع – مستطیل شـكـل اسـت.
بـه سـبک کاروانسراهای چهـار ایوانـی در دو طبقـه و یک طبقـه ی زیرزمیـن و پیرامـون یک تراس مرکـزی ساخته شـده اسـت.
حیـاط اصلـی کاروانسرای حاج صفرخان در حـدود دو متـر از کف راستای فلسطین ، ذیل تـر قـرار گرفتـه اسـت.
زیرزمیـن ایـن بنـا در جهـات شـمال ، غـرب و جنـوب و به عنـوان انبـاری پیشرفت یافتـه اسـت.
سـمـت شـرق (احتمـالا به دليـل وجـود ورودی هـای متعـدد) فاقـد زیرزمیـن اسـت.
در کاروانسرای حاج صفرخان ایوانـی سـتوندار در مقابـل تمامـی حجره هـا قـرار گرفتـه کـه متأثـر از سـبک معمـاری شـمال غرب ایـران میباشد آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد و آن را بارانـداز نیـز می گوینـد.

مسجد مکتب سردار یکی‌از زیباترین مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد گروه های هنرهای تزیینی مربوط به معماری اهل ایران اسلامی را در شهر قزوین دارا می باشدکه دربرگیرنده کاربندی، مقرنس و ظرف کاری است و تزئینات غیرساختاری آن دربرگیرنده آجرکاری، کاشی کاری، گچ کاری، چوب کاری و … میباشد.
نمای جرزها و حد فاصل آن در طبقه همکف واژه و کلمه محمد به طور خط هندسی و نمای طبقه دوم مشمول طاقنمایی با قوس صفوی، ولچکی های با کاشی های مینایی زیبایی تزئین گردیده‌است.
ارسی های چوبی و پنجره های مشبک و کتیبه ای به شعر محتشم کاشانی در وصف رخداد عاشورا به خط نستعلیق به رنگ سپید در کاشی لاجوردی که در چهار طرف پایین رخبام نقش شد‌ه‌است.
تزیینات شایان توجه در رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد مسجد مکتب سردار را می شود به سه گروه تقسیم کرد:
-به کارگیری ازرنگ های زردرنگ، نارنجی رنگ، صورتی، قهوه ای

– به کارگیری تلفیقی از دو نقش گیاهی و هندسی با جزئیات نا مرتب و پرپیچ و خم به مکان نقوش هندسی و گیاهی جداازهم و بی آلایش

– منفعت گیری از نقوش طبیعی، چشم انداز سازی، طبیعت بی جان و طرح های دکوری اروپایی در کاشی کاری ساختار فضایی مسجد مکتب سردار مشتمل بر یک پلان تراس مرکزی، سه ورودی، حجره های دورتا بدور تراس، مدارس و فضای مسجد است. با اعتنا به پیشرفت ارتباط کشور ایران و هند در زمان قاجار و تأثیر متقابل فرهنگی دوطرف، تأثیرات به یادماندنی قابل تأمل و رسیدگی در بنای نام برده تولید گشته میباشد.

احتمالاً مسجد مکتب آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد سردار زیر تأثیر رابطه ها جمهوری اسلامی ایران و هند صورت گرفته میباشد. از تأثیرات این ارتباط می شود به سه گنبدی بودن سازه که احتمالاً از مکتب خیرالمنظر در هند اقتباس گردیده است اشاره کرد. از سایر خصوصیت های شاخص این سازه تزئینات ویژه ی آن یعنی شکل خورشید روی سردر ورودی است که در تضاد و مغایرت متمدن همگانی جامعه بوده میباشد.

شبستان
از سایر قسمتهای مسجد ملک کرمان بعـد مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد از تراس ها، شبستان های مسجد میباشد که به دور تا بدور صحن و در حوالی حیاط قرار گرفته اند و هـرکـدام به نامی زیرا: امام حسن (ع)، آقا روضه خوان حسین فقید، آیت الله آقا سیدعلی مجتهد، امام موسى بن جعفر( ع)، میرزا اسماعیل و شبستان دیلمقانی موسوم و مشهورند. البته دارای شهرت ترین و اصلی ترین این شبستان ها ، به عبارتی شبستان امام حسن (ع) میباشد که بسیار دارای اهمیت میباشد.

محراب
سه محراب گچ بری شـده زیـبـا نیـز از رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد سایر نمادهای معماری اسلامی اهل ایران مسجد ملک میباشند. که میان ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال پیش از زمان سلجوقی احدات گردیده اند. آنچه که هنگام ورود به تراس، نظرهر بیننده ای را به خویش جلب اعتنا میکند، محراب باطن تراس میباشد که طاق آن منقش کاری گردیده و در دو طرف محـراب دو بادگیر گران قدر جای‌دارد که برای خنک نگه داشتن تراس در فصل‌تابستان ایجاد شده است.

ساختمان بلند آجری
ساختمان بلند آجری ضلع شمال شرقی آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد مسجد ملک، از قسمتهای اساسی زمان سلجوقیان برجا باقیمانده که به ساختمان بلند سلجوقی دارای شهرت میباشد و شبیه ساختمان بلند های آجـری دیگری میباشد که از عهـد سلجوقی در نقاط دیگر جمهوری اسلامی ایران برجای ما‌نده میباشد. این ساختمان بلند در شمال شرق مسجد واقع و نصیب فوقانی آن فرو ریخته میباشد به نحوی که فقط ۶ متر از آن باقی‌مانده میباشد.

این اختلاف سطح می توانسته خویش مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد نوعی ساخت‌و‌ساز حریم برای فضای میانی میدان امام اصفهان که در آن زمانه برای بازی ها و مراسـم متعدد برای مثال بسازی چوگان و قیق اندازی آیتم به کار گیری قرار می گرفت باشد. اشخاص تماشاگر نیز در کنار نهرهای روان گوشه و کنار میدان و در پایین سایه درختان بازی ها را تماشا می کردند
به کارگیری از اتاقک های نصفه گشوده در فضای گشوده میدان از‌آنجا‌که قسمت های شمالی میدان امام اصفهان، رویت کرد بسیار قابل قبولی را به میدان امام اصفهان و موادسازنده شـاخص آن مشتمل بر مسجد جامع عباسی، مسجد روضه خوان لطف الله و کاخ بهتر قاپو داشتند، برای به کار گیری هر چه خوب از فضای گشوده میدان، اتاقک های چویی سریسته در نصیب شمالی میدان بومی گردیده بود که درین اتاقک رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد ها سرویس ها پذیرایی و سرویس ها مربوط به وقت ها فراغت مانند قهوه منزل ، شربت منزل و غیره ساکن بود.
این اتاقک ها که با چوب و مصالح مدل تشکیل شده بودند، بعدها نسبتاً بزرگی داشته و سرپوشیده بودند و حالتی شبیه رواق را به وجود آورده بودند که در آحاد ارتفاع بدنه شـمالی میدان وسیع شـده بود.
این اتاقک ها طبق ورقه ها با نهر و آبگینه آب مرتبط بودند. براین اساس تحت عنوان یک فضای نصفه گشوده، قوانینی مابین فضای بسته بازار و فضای به طور کامل آزاد میدان داشتند و محیطی مطلوب را از لحاظ آسایش اقلیمی در فضای گشوده میدان به وجود می‌آورند.
به کارگیری از موادتشکیل دهنده موقت چادر و خرگاه در فضای گشوده میدان نقش جهـان از‌آنجا که یکی‌از فعالیتهای عمده میدان در عصر صفویه بساط اندازی و دست فروشی در فضای گشوده میدان بود، دست فروشان و بساط اندازان برای ساخت شرایط مناسب اقلیمی چادرهایی را به طور چادر و خرگاه در فضای میانی میدان برپا می کردند، تا پناهی در قبال دست اندرکاران اقلیمی برای آن ها تولید نماید.
اکثر وقت ها بسـاط اندازان آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد به مراد ساخت و ساز آسایش در قبال کارداران اقلیمی مانـد تابش آفتاب در پایین خیمه یا این که چادر و خرگاه به شغل می پرداختند.
اصلی ترین عیب میدان امام اصفهان این میباشد که زیرا دیوارهای بازار کوتاه میباشد، دائما در معرض تابش آفتاب قرار گرفته و تنها نخستین شـب ها عموم می‌توانند برای گام زدن و تفریح به آنجا روی آورند.
طرح انـدازی میدان نقش عالم به طوری که اینگونه معایبی در آن به دستکم رسد شغل سادگی عدم وجود و با بحران های زیادی روبه رو بود.یکی معضل ها، بزرگی و مقیاس میدان بود که از یک طرف آن را به یک بیایان والا تبدیل میکرد که ساخت و ساز وضعیت آسایش اقلیمی در آن بسـیار طاقت فرسا بود، از طرف دیگر به جهت کارایی ویژه میدان که عمدتاً بازی چوگان در آن اجرا می شـد و نیز ماهیت فضای شهری آن، نصیب عمده فضای گشوده میدان به طور زمین بایر پوشیدهاز شـن و ماسـه قابل انعطاف بود که در آب و هوای گرم و کم آب و کویری اصفهان بسیار مورد ساز بود.