مجله خبری مساجد

مسجد جامع کرمان دارنده سه درب در مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد ضلع های شمالی و شرقی و غربی میباشد.
ارتفاع صحن مسجد ۶۶ ٫ ۵ متر و پهنا آن ۴۹ متر و مساحت آن ۳۲۵۸۰۵ متر مربع میباشد.
مسجد جامع کرمان دارنده دو در ورودی میباشد.
پلان مسجد از نوع مساجد چهار ایوانی میباشد و حیاط های شمالی و جنوبی رفیعتر درست شده اند.
کاشی های به شغل رفته در تراس جنوبی کاشی های هفت رنگ میباشد و بدور تا بدور آن را کتیبه ای به خط کوفی بنایی در باطن محوطه محراب مانند تراس پوشانیده میباشد.
در بخش غربی مسجد جامع کرمان ایوانی قراردارد که بنای مهم آن وابسته به زمان آل مظفر میباشد البته در زمان های آینده الحاقات تعمیراتی در مسجد انجام شده میباشد.
برای مثال تعمیرات و الحاقاتی رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد که در عصر صفوی (فرمانروا عباس دوم) صورت گرفته، بخشی از بدنه محراب مسجد میباشد.
مسجد با نقشه چهار ایوانی دارنده سردری رفیع و باشکوه، تراس، شبستان، مناره و صحنی بسیار خوشگل میباشد.
ساختمان مسجد برطبق اصول قرینه سازی دو شبستان تبارک تابستانی و زمستانی دارااست، تراس های شرقی و غربی شبستان مسجد را تشکیل می‌دهند.
در مبنا های متقاطع صحن بسیار گرانقدر آن چهار تراس وجود داراست که در پشت طاقنماهای صحن شبستان و نمازخانه تاسیس شده است.
سردر مدخل اساسی به هشتی گنبد داری منتهی می گردد که به تراس خرد شمالی رویکرد مییابد.
اهمیتی که از لحاظ نقشه و طول به سردر ورودی داده گردیده از مثال های اول این نحوه ساختمان میباشد که در عصر صفویه سرایت پیدا کرد.
پشت محراب ضلع غربی مسجد جامع کرمان، مرقد شعر سرا بلند آواز اهل بیت ملابمان علی راجی کرمانی جای‌دارد که دیوان باارزش اشعار وی به اسم حمله حیدری به عنوان مثال تیم های باارزش آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد آرامش پارسی میباشد.

مسجد جامع ساوه به طور کاملً از مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد آجر و گل ساخته میباشد که در نوع خویش بی سابقه است.
این مسجد مشمول یک صحن و گنبدی در جنوب، دو تراس، یک مناره، یک‌سری شبستان، محراب هایی گوناگون و دیرین با خطوط کوفی و دو محراب از عصر صفویه با خط ثلث میباشد.
مسجد ساوه دارنده شبستان ها و دهلیزهای زیبای آجری میباشد که هر چشمه به پهنا ۵ ٫ ۳ و ارتفاع ۲۰ متر است و از اثر ها سـده ششـم و عصـر سـلجوقیان بـه شـمار می رود.
محراب آن دارنده کتیبه های متفاوت عمودی و افقی میباشد که سه جانب آن را فرا گرفته و روی آن سوره هایی از قرآن (سوره قدر، اخلاص، آدینه) به خط ثلث و کوفی گچبری گردیده‌است.
در ضلع غربی رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد دربین شبستانهای این سازه، تراس باشکوه و رفیعی جای‌دارد و در هر جانب این حیاط، حجرهای با درگاه تنگ و کوتاه نمـودار میباشد.
گنبد مسجد جامع ساوه به قطر ۱۴ و طول ۱۷ متر می‌باشد که ساق یا این که گردنه گنبد ۴ متر طول داراست و تروتمیز به کاشی های معقر می باشد.مسجد جامع ساوه در عصر های متفاوت به وسیله هنرمندان اهل ایران تزئین و نوسازی گردیده، اثری از بنای نخستین مسجد در زمان کنونی باقی نمانده میباشد. مسجد ساوه که به طور کاملً از آجر و گل درست شده از صحن و گنبدی در جنوب، دو تراس، یک مناره، یکسری شبستان، محراب هـای متعـدد و کهن با خطـوط کوفی و دو محراب از زمان صفویه با خط ثلث در زمینی به حجم ۴۲۰۰ متر مربع درست شده میباشد. شبسـتان هـا و دهلیزهای زیبای آجـری آن از آثـار سـده ششـم و عصـر سلجوقیان به‌حساب می‌آید. صورت پلان مسجد غیر متقارن می‌باشد.
حیاط ورودی
سردر ورودی مسجد ساوه در چوبی و آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد شیشه های رنگی اش میباشد که در قرن هفتم که‌این مسجد آنقدرها هم تاریخی نبـود، در ورودی و مجموعـه سـرد ، صحیح روبـه روی گنبدخانه قرار داشته و برای پا گذاشتن به صحن مسجد می بایست از یک طاق رفیع و ۲ منـاره در دو طرفش، می گذشتند. ۲ منـاره مسجد جـامع سـاوه، قـدیمی ترین جفت مناره در سردر مساجد خواهند بود.

کاروانسرای مرنجاب به صورت قلعه‌ای مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد مربع‌ صورت به مساحت ۳۵۰۰ متر مربع میباشد که شش ساختمان بلند در دیوارهای آن درنظرگرفته شده میباشد.

· محور‌های این کاروانسرا از سنگ و ملاط ایجاد شده است.

· مصالح مصرف شده در کاروانسرای مرنجاب از گچ و خشت میباشد.

· باطن کاروانسرای مرنجاب حیاطی به بعدها ۳۰ در ۲۰ متر میباشد که بدور تا بدور آن را ۲۹ اتاق در آورده‌اند که با تعدادی پله از کف ایوان به آن می‌رسند.

· در پشت اتاق‌ها هم رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد سرسرای بزرگی برای اصطبل پیش‌بینی گردیده بود مسافران بتواند اسب ها و قاطرهایشان را آنجا نگه بدارند.

· کاروانسرای مرنجاب دارنده قنات آب شیرین نیز است.

· در حوالی کاروانسرای مرنجاب حوضچه‌ آبی‌رنگ به ارتفاع ۵۰ متر و پهنا ۱۵ متر جای دارد که درختان بید و گز آن را محدود کرده‌اند و با آب قنات کاروانسرا مالامال می گردد.

· در بالای این کاروانسرا سنگرهایی به خواسته دیدبانی ساخته بودند که حدود ۵۰۰ پاسدار دارای سلاح وظیفه پاسداری و نگهداری از قلعه آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد را داشتند.

· ۴ ساختمان بلند در کناره‌های کاروانسرای مرنجاب و دو تا هم روبروی هم، در اواسط دو دیوار که سازه را به زیبایی و دوام قابل توجهی رسانده‌اند.

· نقشه‌ سازه از بخش اعظمی جهات مشابه به ساختمان‌های قصر بهرام و عین‌الرشید سیاه‌کوه میباشد و پیدا میباشد که اقامتگاهی برای قوافل بوده اما بنای مرنجاب جدیدتر از بناهای مذکور میباشد و پیشینه‌ پیشاصفوی ندارد.

شاهکار معماری پارتی در زمان ساسانی آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد نوآوری گنبد میباشد. تالارها و اتاق ها درکاخ های ساسانی پوششی گنبدی داشته اند. گنبدها غالبا سنگی بوده میباشد که با به کارگیری از چوب کناره سازی می کردند و سطح مربع را به هشت و نهایتا به نیمکره گنبد می رساندند. اثر ها ارثیه زیرا قلعه دختر و کاخ اردشیر در استان عجم مدرک بر به کار گیری پهناور از تکنیک گنبد سازی کشور ایران پیش از اسلام میباشد.

همان گونه که پیش از این اشاره شد گلدسته مرتبط با معماری اسلامی میباشد البته گزینه شبیه آن در جمهوری اسلامی ایران گرایش ها می‌باشند. تمایل برخلاف گلدسته متعلق به بنای دیگری وجود ندارد و خویش به طور کامل غیروابسته میباشد که راهنما و پیام رسان بوده اند. مثل رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد تمایل استودانهای مرغاب ساسانی در استان عجم.

ایجاد کرد گنبد و گلدسته بعد از ورود اسلام به کشور ایران جزء جدای ناپذیر مساجد گشت.

در جمهوری اسلامی ایران ساسانی بیشتر آتشکده‌ها به طور چارطاقی و گنبد دار مدور بودند و همین مدل در ایجاد کرد مساجد جمهوری اسلامی ایران بکار دریافت شد و آن‌گاه مناره بر آن افزوده گردیده به صورت نمونه مسجد جامع اردستان.

بعد از ثبت اسلام در جمهوری اسلامی ایران مساجد گنبد دار ساخته شد. البته در معماری سلجوقی استعمال گنبد دو قالب، استعمال از فضای داخلی و پوسته فرنگی شگرف بود. گنبد داخلی نیمکره ولی گنبد فرنگی بیضوی و نسبتا نوک تیز جاری ساختن می‌شد.

سود گیری از خشت در تزیینات مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد و ایجاد کرد گنبد و گلدسته دارنده چگونگی بالایی بود و این تکنیک در کشور ایران ترویج یافت.

با تحقیق تاریخ معماری، فضای نصفه مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد بازی که از سه طرف بسته و از یک طرف گشوده بوده تراس می نامیدند. گاهی فضای واسطی میباشد دربین فضاهای گشوده و بسته گاه بدان بسیار عنایت داده میگردد و در فیض بسیار عریض و یا این که مرتفع میگردد و از بدور عرض‌اندام می نماید. حیاط ها معمولا در قاعدا مستطیل یا این که مربع یا این که نیم هشت اند، نمای آنان مستطیل صورت میباشد البته سقفشان گهواره ای با نیم گنبد میباشد . پیاده سازی آن براساس یک پایه میباشد . ادغام آن با نمای اطرافش به صورتهای متعدد جاری ساختن میگیرد و در هر اکنون تأثیر مهمی در مخلوط نما می‌گذارد.

این تأثیر، به ویژه رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد وقتی که حیاط؛ فضاهای مجاورش مخلوط می گردد و یک كل جداگانه را پدید میاورد، به خیر و خوبی مشاهده میشود. تراس معمولا در جوار ایوان و بر روی محورهای اساسی آن قرار می‌گیرد و به فراخو نوع سازه و یا این که محل استقرارش عملکردهای مختلف می‌یابد.

بیشتر بخوانید : تراس در معماری (حیاط در معماری سنتی کشور‌ایران)

ورودی در معماری سنتی
ورودی ها اتصال دهنده خارج و داخل سازه می‌باشند، و در معماری سنتی کشور ایران خاص و تمجید گردیده اند. ورودی بر حسب نوع سازه تغییر‌و تحول صورت میدهد اما معمولا معماری سنتی غامض ای متشکل از یک‌سری اطراف داراست. به گونه ای که مسیر جنبش آدم در آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد آن شکسته میشود. ورودی ها معمولا از یک سو در ، فضای مهم و یک یا این که یک‌سری دهلیز ساخته شده اند .

سردر ورودی ها گاهی طول پیدا می نماید و مشخصه ای برای سازه میشود . صورت قاعده فضای مهم ورودی ها اکثرا هشت ضلعی با شکلی در حدود آن مانند « هشت و نیم هشت » میباشد و بدین خیال و خاطر معمولا از سایر فضاهای سازه متمایز می‌گردد؛ ولی گاهی هم صورت مربع یا این که مستطیل پیدا می نماید. ورودی ها اکثر وقت ها در ساختمان های همگانی ، بر محورهای مهم سازه و در منزل ها در کنج های تراس قرار میگیرند.

ایوان منزل سابق اهل ایران یکی الگوی آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد بسیار کهنی در ساخت‌و‌ساز مسکن بوده و به صورت قابل مراعات ای در شهرهای متفاوت جمهوری اسلامی ایران آیتم به کار گیری قرار گرفته میباشد، فضاهای سکونتی با فایده گیری از تدبیرها مختلفی در حوالی ایوان (courtyard) صورت گرفته اند فیض این طریقه، به ایوان در معماری این کشور رده ویژه ای به آن داده میباشد.

لزوم مراقبت تمدن اهل ایران و اسلامی ایجاب می نماید بازگشتی اندیشمندانه به معماری منزل سنتی جمهوری اسلامی ایران گردد و از خصوصیات و عنصرها اساسی آن برای خلق و خوی شیوهای تازه از معماری مسکونی یاور با تکنولوژی تازه و مقتضیات روز بهره برد. یک کدام از عامل ها اساسی و تأثیرگذار در تکوین الگوی معماری ساختار فضایی میباشد، و ایوان منزل دیرین اهل ایران از عنایت ویژه ای در ساختار فضایی معماری رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد جمهوری اسلامی ایران شامل است.

تراس منزل زاینده نیروی راءس گراست. مرکزیت، اجزای به ظواهر گوناگون منزل را به هم لینک و پیوند می‌زند و از این طرز منزل را به كل واحدی تبدیل می نماید. می اقتدار اذعان کرد: به منزله روح منزل میباشد که در آن «گلشن پردیس » تجلی میابد و مرکزیت آن نوعی لینک و پیوند تنگاتنگ مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد با تک تک اجزای منزل را در‌پی داراست.

تجسم بصری و نمادین مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد « شمسه » ( خورشید ) رده مهمی را در هنر و معماری کشور‌ایران به خویش تخصیص داده و در زمان متمادی آیتم دقت هنرمندان قرار گرفته میباشد. این نقش در معماری خوارزمشاهیان دارنده مفاهیم نمادین فراوانی میباشد.

پیش از اسلام ، قرص خورشید نشانه دریچه ای بوده میباشد که روشنایی الوهیت از روش آن بر زمین روان می شد‌ه‌است.در نقش پر رنگ فروهر ، قرص خورشید در میانه دو پر و بال که در امتداد یکدیگر میباشند ، قرار گرفته که بیان کنده این مسئله است نقش قرص خورشید همپا دو پر و بال بر فراز ستونها و دیوارهای سنگی، محافظ افق و مستقل نگه داشتن اسمان از زمین بوده میباشد. در بیشتر اثرها هنر اسلامی نقش شمسه ( خورشید ) مشاهده میشود.

در عصر اسلامی نیز این رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد نقش دارنده معانی و مفاهیم نمادین فراوانی است. در هنر اسلامی نقش شمسه در اکثر هنرهای دکوری چه در اثرها مذهبی، مثل تهذیب شیت آغازین قرآن ، تزیین باطن و خارج گنیدها ، مساجد و … یا این که در دیگر هنرها مثل کتاب آرایی و … به وفور و آیتم به کارگیری قرار گرفته میباشد.

نقش شمسه با دقت به معنای سوره ۲۴ ، آیه ۳۵ قرآن مهربان : « الله روشنایی السماوات و الارض » ، تحت عنوان نشانه ، به الوهیت و فروغ و وحدانیت اشاره داراست.

سابق ترین نقش شمسه با تکرار اسم «محمد»(ص) که در اثرها تزئینی معماری خراسسان قابل ردیابی است نقش در تزیینات مسجد ملک زوزن خراسان به طور آجرکاری با تلفیقی از کاشی لعاب دار فیروزه ای رنگ در درون یک شمسه کارشده میباشد.. نجم الدین رازی در وصف روشنایی تابناک رسول اسلام او‌را « خواجه آفتاب عالمیان » می نامد. صورت دایره وار « میم » احمد و محمد آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد نیز آیتم اعتنا اکثری از شعرا قرار گرفته میباشد.

با ورود به زمان قاجار ساخت ترکیبی مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد مسجد و مکتب اکثری را می اقتدار مشاهده کرد طهران ، پایتخت قاجاریه، دارنده مدرسه ها اکثری می شود که بیشتر آن‌ها دیگر تنها مکتب نبوده و هر یک به طوری با فضای نیایشی مخلوط گردیده اند ایجاد کرد ترکیبی مسجد، مکتب در و دیگر شهرهای والا مجال قاجار مانند اصفهان، کاشان و قزوین نیز به چشم میخورد.

حکومت قاجاریه، با وجود تظاهر به دینداری و رابطه برقرار کردن با علما، نتوانست به حکومت خویش جنبه مذهبی ببخشد. مدرسه ها فقاهتی درین عصر نسبت به عصر صفوی رونق کمتری داشت با توسعه و گسترش ارتباط ها اقتصادی- سیاسی کشور ایران با کشورهای اسلامی رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد در‌این زمان قضیه شناخت با فرهنگ وتمدن و فرهنگ وتمدن اروپایی آماده شد. « تأسیس مکتب دارالفنون و نشر نشریه، از اقدامات اساسی عصر حکومت قاجاریه میباشد. مکتب فوق، اول سعی فرهنگی دولت در جهت تأسیس مکتب ای برای یاددادن و تربیت متخصصان به شمار می آمد.

نقط ی اوج تکامل گشایش فضایی در عصر ی قاجار به چشم می‌خورد. تکامل سیلان و گشایش فضایی در مدرسه های این عصر به طور دورازشوخی ارتقاء یافته میباشد. راهکار های بکار گرفته گردیده برای ساخت‌و‌ساز گشایش و سیلان فضایی، چهار یا این که هشت مهتابی میباشد ( حیاطک ) آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد که در طبقات بالای مکتب ،مسجد به چشم میخورد . طبقه ی همکف مسجد سید اصفهان کارکرد مسجد را دارااست.

و شبستان های زمستانی و تابستانی در سه سوی تراس مکان گرفته اند. حجره های مکتب بر روی شبستان های شرقی وغربی تشکیل شده اند . چهار مهتابی ( فضای حیاط مانند فارغ از سقف ) در جلوی حجره ها قرار دارا هستند. این مهتابی ها نوعی فرورفتگی های تبارک ساخت‌و‌ساز کرده اند که روءیت کرد کاربر را به عمق دور و بر اعتنا میدهد.

مجموعه ورودی
تیم ورودی گلشن پهلوان‌ پور دربرگیرنده ساختمان بلند،اصطبل و کاهدان میباشد. تزیینات ساختمان بلند همچون تزیینات زمان زندیه میباشد و از مصالح ساکن همانند آجر در تشکیل داد آن استعمال کرده‌ اند.
یک کدام از نکات دیدنی‌ اعتنا سه بنای ذکرشده این میباشد که تزیینات روی آن با تزیینات بناهای زمان زندیه انطباق داراست در حالی‌ که ساختمان بلند در عصر قاجاریه ساخته‌ شد‌ه‌است.
ساختمان کوشک یاشربتخانه
کوشک (شربتخانه) زیباترین بنای جان دار در گلشن میباشد که در طول قاجار و در دو نیم‌طبقه ساخته شد و دارنده نصیب‌ های مختلفی نظیر آبگینه‌ منزل و سالن مهم میباشد.
آب روان در گلشن پهلوان‌ پور از تحت این سازه گذرمی‌نماید و بعد از آن به بقیه نصیب‌های گلشن می رسد. در بالای کوشک نیز مانند بقیه بناهای ساخته‌ گردیده درین بخش ها، بادگیری جای‌دارد که نشانه میدهد به‌احتمال زیاد این قسمت از گلشن، فصل تابستان‌نشین بوده میباشد.
در کنار کوشک، بناهای دیگری نظیر مطبخ، خزینه و انباری جای دارد که گفته می شود با حفاری‌ های ایفا‌ گردیده در سال‌ های اخیر به‌ دست آمده‌ اند.
بنای زمستانخانه
دو‌مین ساختمان اساسی گلشن ،زمستانخانه بنا شده در نصیب غربی میباشد که در عصر پهلوی به گروه اضافه شد.
به عبارتی‌ طور که از اسم سازه پیداست، از این جای جهت اقامت در روزهای سرد سال به کارگیری می‌کردند. زمستانخانه در یک طبقه ساخته‌ گردیده و نصیب‌ هایی مثل اتاق نشیمن، انباری، تنبی و مطبخ را دارااست.
کارخانه‌ های قالی‌ بافی، ریسندگی، اصطبل و انبار

کاروانسـرای حاج صفرخان به عنوان مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد مثال کاروانسراهای تجاری میباشد که از حیث حجمـی بنـاء به صورت مکعب مستطیل می باشـد.
موقعیـت، شـکل و مقـدار زمیـن کاروانسـرای حاج صفرخان همدان موجـب شـده کـه سـاختار آن از خصوصیت هایـی خـاص برخـوردار باشـد. آن چـه کـه قبل از هر چیز در نگاه در آغاز جلـوه می نمایـد، ساختار کلی و نقشـه کاروانسـرا میباشد
شـکل نامنظـم زمیـن آن، تـلاش معمـار را در جهاتـی مـحـدود نمـوده میباشد. البته در کنـار ایـن سـاختار و فـرم زمیـن ، رعایـت اصـول معماری اهل ایران در تنظیـم و تأكيـد بـر انتظـام ایوان مرکزی کاروانسـرا مـورد توجـه و تأكيـد معمـار قـرار گرفتـه میباشد.
جهت گیـری کـلـی کاروانسرای حاج صفرخان، حجـم شمال شـرقی – جنوب غربی اسـت.
حیـاط کاروانسـرای رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد حاج صفرخان دارنده نقشـه ای مربع – مستطیل شـكـل اسـت.
بـه سـبک کاروانسراهای چهـار ایوانـی در دو طبقـه و یک طبقـه ی زیرزمیـن و پیرامـون یک تراس مرکـزی ساخته شـده اسـت.
حیـاط اصلـی کاروانسرای حاج صفرخان در حـدود دو متـر از کف راستای فلسطین ، ذیل تـر قـرار گرفتـه اسـت.
زیرزمیـن ایـن بنـا در جهـات شـمال ، غـرب و جنـوب و به عنـوان انبـاری پیشرفت یافتـه اسـت.
سـمـت شـرق (احتمـالا به دليـل وجـود ورودی هـای متعـدد) فاقـد زیرزمیـن اسـت.
در کاروانسرای حاج صفرخان ایوانـی سـتوندار در مقابـل تمامـی حجره هـا قـرار گرفتـه کـه متأثـر از سـبک معمـاری شـمال غرب ایـران میباشد آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد و آن را بارانـداز نیـز می گوینـد.